Via ferrata’s worden steeds populairder omdat ze een coole mix zijn van avontuur, natuurbeleving en sportieve uitdaging. Deze routes in de bergen, beveiligd met kabels en andere ijzeren hulpmiddelen, maken het voor minder ervaren bergbeklimmers mogelijk om steil en rotsachtig terrein te beklimmen. Ze worden ook wel klettersteig genoemd. Of het nu in de Alpen, Dolomieten of andere berggebieden is: bij een via ferrata heb je spectaculaire uitzichten en intense natuurervaringen. In dit artikel vind je alles wat je moet weten over via ferrata’s – van uitrusting en de verschillende moeilijkheidsniveaus tot waardevolle veiligheidstips voor je volgende klettersteig. En natuurlijk deel ik ook mijn favoriete via ferrata’s in de Alpen.

Wat is een via ferrata of klettersteig?

Een klettersteig of via ferrata is een speciaal gezekerde route in de bergen waarmee je steile rotswanden kunt beklimmen. De eerste via ferrata’s ontstonden oorspronkelijk in de Alpen tijdens de Eerste Wereldoorlog om het voor soldaten gemakkelijker te maken om afgelegen berglocaties te bereiken. Sindsdien hebben klettersteigen zich voortdurend ontwikkeld en zijn ze nu een populaire vrijetijdsbesteding. In tegenstelling tot het klassieke bergbeklimmen en klimmen, wordt een klettersteig gekenmerkt door de doorlopende zekering met staalkabels, ladders en steunpinnen. Met deze hulpmiddelen kunnen zelfs minder ervaren klimmers steile en uitdagende rotswanden trotseren.

Moeilijkheidsniveaus van via ferrata’s

Via ferrata’s worden ingedeeld in verschillende moeilijkheidsniveaus, variërend van gemakkelijk tot zeer uitdagend. Er zijn verschillende schalen die in verschillende landen worden gebruikt om de moeilijkheidsgraad van een klettersteig aan te geven.

Schall-schaal (A-F): Oostenrijk & Duitsland

De letterschaal van A – E/F volgens Kurt Schall is vooral wijdverspreid in Oostenrijk en Duitsland.

• A (gemakkelijk): Gemakkelijke, gezekerde routes met korte, geëxponeerde maar goed gezekerde secties.
• B (matig moeilijk): Gedeeltelijk steil en geëxponeerd terrein met verticale, langere ladders en voetsteunen.
• C (moeilijk): Zeer steil rotsachtig terrein met geëxponeerde passages waar alleen kleine voetsteunen beschikbaar zijn.
• D (zeer moeilijk): Verticaal tot overhangend, extreem geëxponeerd terrein met ver uit elkaar geplaatste krammen. Veel armkracht en een goede klimtechniek zijn hier vereist.
• E (extreem moeilijk): Overhangend terrein dat de hoogste eisen stelt aan kracht en mentale weerbaarheid. Deze routes zijn alleen geschikt voor mensen die zeer veel ervaring met via ferrata’s hebben. Overgang naar F voor uitzonderlijk extreme moeilijkheden die slechts zelden voorkomen.

Er zijn ook tussenniveaus zoals C/D voor een preciezere gradatie.

Hüsler-schaal (K1-K6): Zwitserland

De schaal met zes niveaus van Eugen Hüsler is vooral populair in Zwitserland.

• K1 (gemakkelijk): Gezekerde wandelpaden, route veel beveiligingselementen en voetsteunen.
• K2 (gemiddeld): Korte, steilere passages, die met beugels of ladders minder zwaar zijn gemaakt.
• K3 ( tamelijk moeilijk): Route loopt deels over steil, blootgesteld rotsachtig terrein en is goed gezekerd.
• K4 (moeilijk): Steil terrein met verticale en korte overhangende stukken, vaak erg geëxponeerd en kleine voetsteunen en grepen.
• K5 (zeer moeilijk): Lange, inspannende steile passages. Weinig kunstmatige houvast op verticale en licht overhangende passages.
• K6 (extreem moeilijk): Slechts met staalkabels, meestal zonder voetsteunen, zeer steil tot overhangend en zeer inspannende klettersteig.

Frankrijk Italië: Moeilijkheidsgraad met tredes

In Frankrijk wordt een schaal met zes niveaus gebruikt en in Italië een schaal met vijf niveaus om de moeilijkheidsgraad te beoordelen, die uniform wordt toegepast op verschillende bergsportdisciplines. Alpiene tochten, klimtochten, skitochten en via ferrata’s worden zo gecategoriseerd van gemakkelijk tot extreem moeilijk.

Italië:

• F: Facile
• PD: Poco difficoltà
• D: Difficile
• MB: Molto difficile
• ED: Estreme difficoltà

Frankrijk:

• F: facile
• PD: peu difficile
• AD: assez difficle
• D: difficile
• TD: très difficile
• ED: extrêment difficile

Inmiddels zijn er ook routebeschrijvingen beschikbaar voor via ferrata’s in Frankrijk en Italië volgens de schalen van Schall en Hüsler.

Overzicht van de moeilijkheidsniveaus van via ferrata’s

De Duitse Alpenvereniging heeft samen met de Club Arc Alpin een overzicht gemaakt van de verschillende moeilijkheidsniveaus in Europa. Je kunt de tabel hier downloaden (PDF).

Uitrusting voor via ferrata’s: klettersteigset, helm en meer

Als je een via ferrata gaat doen, is het belangrijk om de juiste uitrusting te hebben, die in ieder geval bestaat uit een klettersteigset, klimgordel en klimhelm. Er zijn ook een paar andere zaken die klettersteigen makkelijker en leuker maken.

Basisuitrusting voor via ferrata’s: de veiligheidsuitrusting

• Klettersteigset: Een klettersteigset bestaande uit een schokdemper en twee Y-vormige veiligheidskoorden die worden gebruikt als valbeveiliging. Elk koord heeft een vaste klettersteig-karabijnhaak aan het uiteinde. De verbinding met de klimgordel wordt gemaakt via de lus aan het andere uiteinde van de set, die met een ankersteek door de veiligheidskoorden en de valdemper wordt geregen. Er is vrij veel keuze als het gaat om klettersteigsets. Het belangrijkste: gebruik alleen gestandaardiseerde (EN 985) en moderne klettersteigsets! De verschillen zitten meestal in het gewicht, de pakmaat en het comfort dat de set biedt. Om vermoeidheid van de handen te minimaliseren, moet het vergrendelingsmechanisme zowel gemakkelijk te gebruiken als veilig zijn. Grotere karabiners zijn gemakkelijker vast te klikken, maar zijn meestal ook iets zwaarder. Sommige sets, zoals de Edelrid Cable Comfort, zijn ook uitgerust met een ingebouwde draaikoppeling tussen de schokdemper en de koorden. Deze draaikoppeling voorkomt dat de koorden in de knoop draaien als ze steeds weer opnieuw worden bevestigd.
• Helm: De helm beschermt je niet alleen tegen vallend gesteente van de klimmers voor je, maar ook tegen hoofdletsel als je de rotsen raakt of bij een val. Gebruik alleen bergsporthelmen die voldoen aan EN 12492. Ik heb gekozen voor de Black Diamond Vision Mips* omdat deze lichtgewicht en zeer robuust is en is uitgerust met Mips-technologie.
• Klimgordel: De klimgordel moet comfortabel zitten en gemakkelijk te verstellen zijn. Kies een gordel die bij je lichaamsbouw past en voldoende verstelmogelijkheden biedt om over kleding zoals jassen of dikke broeken te passen. Ik gebruik mijn klimgordel, de Edelrid Jayne klimgordel*, die ik ook in de klimhal gebruik.

Extra uitrusting voor via ferrata’s

• Slinge: Een slinge is handig voor meer uitdagende via ferrata-routes, vooral vanaf moeilijkheidsgraad C met langere verticale passages. Naast de twee karabijnhaken van de klettersteigset kan deze indien nodig aan de staalkabel of een beugel worden bevestigd. Het biedt extra veiligheid op horizontale passages of op staalkabelbruggen en kan worden gebruikt als korte lijn, op voorwaarde dat een verticaal valpad is uitgesloten. Sommige klettersteig-sets hebben een geïntegreerde slinge, anders kan je er zelf een maken van een 60-90 cm lange slinge met een HMS karabijnhaak om in te klikken, die in de lus van het touw wordt geknoopt met een ankersteek zoals bij de klettersteig-set. Persoonlijk neem ik altijd een slinge mee, zelfs op makkelijke via ferrata’s, omdat het ideaal is om zo te kunnen pauzeren of een foto te maken.
• Handschoenen: Robuuste handschoenen verbeteren de grip op de staalkabel en beschermen de handen tegen uitstekende draadstrengen. Persoonlijk geef ik de voorkeur aan een nauwsluitende pasvorm en vrije vingertoppen – daarom draag ik de Edelrid Work Glove Open. Ik ken echter ook klimmers die graag gesloten handschoenen dragen. Als je geen speciale klettersteighandschoenen wilt kopen, kun je ook werkhandschoenen van de bouwmarkt gebruiken, hoewel die misschien minder duurzaam zijn.
• Rugzak met kleding en voedsel: Een rugzak van 20 tot 30 liter is meestal voldoende voor een klettersteig. Het is belangrijk om te weten dat een rugzak het zwaartepunt naar achteren verplaatst. Te veel gewicht kan het klimmen op een via ferrata, vooral verticaal, vermoeiend en energieverslindend maken. Daarom zijn rugzakken die dicht op de rug zitten en een smalle heupgordel hebben het meest geschikt. Ik gebruik meestal de Osprey Hikelite 26* voor klettersteigen. Je moet altijd voldoende eten en een verbanddoos in je rugzak hebben. Ik neem daarnaast meestal wandelstokken mee voor de afdaling na de klettersteig.

In dit artikel kan ik je alleen een paar basistips geven, gebaseerd op mijn eigen ervaring met uitrusting. Laat je goed adviseren in een outdoorwinkel!

Welke schoenen zijn geschikt voor via ferrata’s?

10 tips voor je veiligheid op de via ferrata

1. Zorgvuldige planning: Een grondige voorbereiding is essentieel voor een veilige en plezierige klettersteig-ervaring. Informeer in detail naar de moeilijkheidsgraad, de lengte en de toegangs- en afdalingsroutes. Je moet ook weten of en waar je de via ferrata eventueel kunt afbreken. Houd ook rekening met het weer en de actuele condities (sneeuw, etc.).
2. Pas het doel aan je eigen vaardigheden aan: Kies de moeilijkheidsgraad van de klettersteig op basis van je vaardigheden. Te hoge eisen kunnen niet alleen de pret bederven, maar ook tot gevaarlijke situaties leiden.
3. Gebruik een complete en genormeerde uitrusting: Een klimgordel, klettersteigset en helm zijn essentieel. Je kunt alleen veilig klettersteigen als je deze uitrusting consequent en correct gebruikt. Je moet ook een EHBO-kit en een mobiele telefoon (alarmnummer 112) bij je hebben voor noodgevallen.
4. Principe van altijd gezekerd zijn: Als je een klettersteigset gebruikt, moet er altijd minstens één karabijnhaak aan de staalkabel bevestigd zijn.
5. Begin niet als er kans is op onweer: Bliksem is tijdens een via ferrata zeer gevaarlijk. Regen, nattigheid en kou verhogen ook het risico op ongelukken.
6. Controleer de staalkabel en ankers: Controleer voordat je begint zorgvuldig de kabels en ankers op schade door vallend gesteente, sneeuwdruk, vorst of corrosie. Betreed nooit klettersteigroutes die gesloten zijn.
7. Partnercheck voor de start: Controleer elkaars uitrusting voor de start: sluitingen van de klimgordel, de aansluiting van de klettersteigset op de klimgordel en het goed passen van de helm.
8. Houd voldoende afstand: Tussen twee vaste punten mag nooit meer dan één persoon klimmen om de veiligheid te garanderen.
9. Duidelijke afspraken bij het inhalen: Goede communicatie en bedachtzaamheid zijn cruciaal om gevaarlijke situaties te vermijden bij het inhalen of tegemoetkomend verkeer.
10. Pas op voor vallende stenen: Voorzichtig en behoedzaam klimmen kan voorkomen dat er loszittende stenen naar beneden vallen.

Klettersteigen leren: cursussen voor beginners

Voor degenen die voor het eerst een via ferrata gaan doen, bieden de speciale cursussen voor beginners een ideale gelegenheid om de basis te leren en de eerste ervaring op te doen. Tijdens deze cursussen leer je belangrijke technieken zoals het juiste gebruik van de klettersteigset, hoe je je veilig op de rots beweegt en de basis klim- en veiligheidstechnieken. Je leert ook hoe je de moeilijkheidsgraden moet inschatten en welke uitrusting je nodig hebt. Onder begeleiding van ervaren berggidsen leer je klettersteigen in een veilige omgeving en bouw je vertrouwen op in je kunnen voordat je je waagt aan meer uitdagende tochten. Ik heb mijn eerste klettersteig ook met een berggids gedaan en ik vond het erg nuttig om van een professional wat tips te krijgen over veiligheid en uitrusting.

Niet alle via ferrata’s zijn hetzelfde: 3 verschillende types

Er zijn drie verschillende soorten klettersteigen, die zich onderscheiden in de manier waarop ze gebouwd zijn:

1. Sportklettersteigen: Deze via ferrata-routes zijn ontworpen voor sportieve uitdagingen en vinden meestal plaats op steil rotsachtig terrein en zijn overal beveiligd met een staalkabel. Een bovengemiddelde fysieke conditie en een klettersteigset zijn vereist om ze te beklimmen. Moderne sportklimroutes hebben vaak spectaculaire elementen zoals hangbruggen of flying foxes.
2. Klassieke klettersteig: Deze via ferrata’s zijn ook uitgerust met een doorlopende staalkabel, maar leiden door minder steil terrein in vergelijking met sportklettersteigen. Ook hier is het gebruik van een klettersteigset vereist.
3. Gezekerde beklimmingen: Deze routes hebben geen doorlopende veiligheidskabel en zijn eigenlijk geen echte klettersteig. In plaats daarvan zijn alleen bijzonder moeilijke of geëxponeerde delen beveiligd. Verzekerde beklimmingen worden meestal ondernomen zonder klettersteigset. Afhankelijk van de moeilijkheidsgraad kunnen zowel wandelaars als bergbeklimmers dergelijke routes tegenkomen.

Inspiratie: Tips voor via ferrata’s in de Alpen

Dit artikel bevat affiliate links (gekenmerkt met *). Als je via een van deze links een bestelling doet, krijg ik daarvoor een kleine commissie. Dit kost jou natuurlijk niks extra’s. Bedankt!